Aralarında
olağanüstü bir işbirliği olan arı ailesi, anaarı, işçi arı ve erkek arıdan
oluşur. Arı kolonisi, kuralları çok sıkı olan bir sosyal düzen içinde birlikte
yaşar. Hiçbir arı bu koloniden ayrı olarak hayatını devam ettiremez.
Kolonide birkaçyüz erkek arı, binlerce işçi arı ve bir tek anarı bulunur. İşçi
arı sayısı mevsime göre 10.000 ile 100.000 arasında değişir. Her arı ailesinin
kendine özgü bir kokusu vardır. Bu yüzden dışarı çıkan her arı kendi kovanına
geri dönmek zorundadır. Yabancı kovana girmek isteyen bir arıyı, nöbetçi arılar
kokusundan tanıyarak içeri almazlar ve ısrar etmesi halinde mücadele ederek onu
öldürürler.
Anaarı
Her kovanda birtane
anaarı bulunur. Kraliçe arı, beyarı, ece arı gibi değişik isimler de verilir.
Anaarının temel görevi yumurta yaparak arı kolonisinin çoğalmasını, böylece
neslinin devam
etmesini
sağlamaktır.
Ana arı görünüş olarak kovandaki diğer arılardan daha uzun ve gösterişlidir.
Zaman zaman erkek arılarla karıştırılır. Ana arının kanatları erkeğinkinden
kısa, vücudu daha narin olmakla birlikte; boyu daha uzundur. En açık fark,
kanatlarının vücudunun yaklaşık yarısı uzunluğunda oluşudur. Vücudunun alt kısmı
sarı, üstü ise diğer arılara nazaran daha koyu bir renktedir.
Ana arı, işçi arıların yaptıkları görevlerin hiçbirini yapmaz. Bacaklarında
fırça ve çiçek tozu kesesi yoktur. Dili de çiçeklerin balözünü emmeye yetecek
kadar uzun değildir. İğnesini ise insanlara saplayamaz, yalnızca rakiplerini
bertaraf etmek için kullanabilir.
Ana arı uzun ömrü süresince oğul verme ve döllenme uçuşu hariç, kovandan dışarı
hiç çıkmaz.
Ana arı arı kolonisi içinde döllenmiş yumurta yapabilme yeteneğine sahip tek
yaratıktır. Herhangi bir nedenden dolayı ölmesi ya da bu yeteneğini kaybetmesi o
koloninin yokolması anlamına gelir.
Aynı kovanda iki anaarıya asla yer yoktur. Böyle birşey olması halinde iki arı
arasında birisinin ölümüyle sonuçlanacak bir kavga başlar. Yalnızca oğul
mevsiminde işçi arılar ana arıların birbirlerini öldürmesine izin vermezler.
Arı kolonisi için hayati önem taşımasından ötürü, işçi arılar ana arının
etrafında adeta pervane olurlar. Onu büyük bir özveriyle korurlar ve beslerler.
Onun için kendilerini feda etmekten hiç çekinmezler. Ana arı ağzını açar açmaz
dört, beş işçi arı hemen onun ağzına bal doldurur.
Anaarının yumurta bırakma işlemi süreklidir. Hiç dinlenmez. Ana arı bir günde
oldukça yüksek sayıda yumurta bırakabilir. Bu sayı mevsiminde günde 3.000Õi
bulur. Bu kadar yumurta kendi ağırlığının yaklaşık iki buçuk katı kadardır.
İşçi Arı
İşçi arılar, arı
kolonisinin en kalabalık grubunu meydana getirirler. Mevsimine göre sayıları
10.000 ile 100.000 arasında değişir. İşçi arı cinsiyet olarak dişidir. Fakat
yumurtlama gibi bir fonksiyonu yerine getirmez.
Arı kolonisinin
faal olduğu ilkbahar ve yaz günlerinde bir işçi arının ortalama ömrü 40-50
gündür. Daha çok kovan içinde geçen kış mevsiminde 4-5 aya çıkar.
Bir kovandaki işçi
arısının çokluğu ve çalışkanlığı o kovanın gücünü ve verimini gösterir. Bir işçi
arı kendi ağırlığı kadar yükü taşıyabilecek güçtedir.
Kovanın iç ve dış
işlerinin tümünü işçi arılar görürler. Aralarında yaşlarına göre belirlenmiş
sıkı bir işbirliği vardır. Daha kolay olan içişleri genç işçi arılar, dışarıdaki
işleri ise tecrübeli olan yaşlı işçi arılar yapar.
Kovan içi işler
sırasıyla şunlardır:
-Petek gözlerini temizlemek.
-Yeni petek gözleri inşa etmek.
-Kovan içi temizliğini yapmak.
-İçeride ölen arıları dışarı atmak.
-Larvaları beslemek.
-Yavruların üşümesini engellemek için kovan içi ısısını sabit tutmak.
-Dışarıdan gelen
işçi arıların ballarını teslim alarak peteklere yerleştirmek.
-Balın kıvamına gelip olgunlaşması için gereken önlemleri almak.
-Bal doldurulmuş olan petek hücresinin üzerine kapatmak.
-Özellikle sıcak olan günlerde kovan içi ısısını ve nem dengesini sağlamak için
kovan girişinde kanat çırparak hava sirkülasyonu sağlamak.
-Kovanı dış
tehlikelerden korumak için kovan girişinde bekçilik yapmak.
-Ana arıyı beslemek ve ona yardımcılık yapmak.
-Kovan içindeki çatlakları ve gerektiğinde kovan girişini propolis ile kapatmak.
Bir kovanda daha
çok tecrübe gerektiren ve daha tehlikeli olan dışarıdaki işler ise şunlardır:
-Bal toplamak.
-Prepolis toplamak.
-Polen toplamak.
-Su taşımak
Erkek Arı
Vücut yapısı olarak
işçi arıdan büyük, ana arıdan küçük görünüşlüdür. Kovandaki tek fonksiyonu ana
arının döllenmesini gerçekleştirmektir. Bu dölleme işi de sadece bir tek erkek
arıya nasip olur. Genellikle kışın kovanlarda erkek arı bulunmaz. İlkbaharda
doğarlar ve sayıları yaklaşık olarak 100 ile 500 arasında değişir.
Erkek arı dişi
arının yerine getirdiği bal, polen toplama ya da kovan içi hizmetlerin hiçbirini
yapamaz. Çünkü vücut yapısı bunlara uygun değildir. İğnesi de yoktur bu yüzden
sokucu özelliğe sahip değildir. Dışarıda gezerek kendi karnını bile doyuramaz.
İşçi arıların getirdiği bal ve polenle beslenir. Sonbahar gelip bal mevsimi
bittikten sonra işçi arılar tarafından kovan dışına atılarak ölüme terkedilirler.
|