Bir arı
kolonisinin verimi, kovandaki işçi arılarının çokluğuna, işçi arıların varlığı
da doğrudan doğruya ana arının kapasitesine bağlıdır. Kısacası kovan demek, ana
arı demektir.
Arı ailesinin anası herhangi nedenden dolayı telef olduğu zaman, o kovan kısa
zamanda söner gider. Ananın ihtiyar, sakat veya hasta olması da kovanı olumsuz
etkiler.
Ana arının yokluğu, kovan tarafından farkedilir farkedilmez arı ailesine bir
miskinlik çöker.
Usta bir arıcı, kovanın anasız kaldığını dışarıdan, uçuş deliğine bakarak
anlayabilir. Zira, işçi arıların artık kovana çiçek tozu taşımadıkları, fakat
önemli bir şeyi kaybetmişler gibi şaşkın şaşkın birer ikişer girip çıktıkları
görülür.
Gerek arı ırklarının ıslahı, gerekse anaya ihtiyaç duyan arı aileleri için
gerekli anaları çeşitli yöntemler kullanarak üretebiliriz.
Birinci Yöntem:
İlkbaharda bir kovanın öksüz kaldığı anlaşılırsa, nitelikleri iyi olan bir
kovandan henüz larva haline gelmemiş taze yumurtaları olan bir çerveve alınır.
Çerçevenin üzerindeki arılar hafifçe süpürülür. Bu çerçeve soğuğa ve rüzgara
maruz kalmadan yetim kovana götürülür. Çerçeve dikkatlice arıların en yoğun
olduğu yere kovan ortasına yavaşça konur. Çerçevenin üzerine kalemle verildiği
tarih yazılır. Verilen yumurtalı çerçeve ile onun her iki yanındaki çerçeveler
arasında normalden birkaç milim daha fazla açıklık bırakılır. Kovanın
beslenmesine ve sıcaklığına dikkat edilir.
3-5 gün sonra kovana bakıldığı zaman işçi arılar tarafından ana çerçevesindeki
yumurtalı hücrelerin bir kısmının ana memeleri haline getirildiği görülür.
16 gün sonra yapılacak muayenede genç bir ananın ürkek ürkek çerveler üzerinde
dolaştığı görülür. Öksüz bir kovana en pratik ana verme yöntemi budur.
Bu yöntemin en kötü yanı, arı ailesinin ortalama 20 gün çoğalma faaliyetinden
geri kalmasıdır. Ayrıca bu işlem erkek arıların ortaya çıktığı zamandan daha
önce de yapılamaz. Ana çıktığında daha erkek arılar ortada yoksa genç ana
çiftleşmek imkanını bulamaz.
İkinci Yöntem
Ana, ancak oğul mevsimine doğru elde edilebilir. Bu da, oğula meyleden
kovanlardan üzeri kapatılmış ana memeli çerçeveleri alarak aynı şekilde diğer
anasız kovana vermek suretiyle yapılır. Bu usul, kuşkusuz daha pratik ve
kolaydır. Fakat bu yönteme göre arı ailesini oğula bırakmak gerekir ki; modern
arıcılıkta buna izin verilmez.
Üçüncü Yöntem
En problemsiz ve uygulaması verimli olan yöntem elde doğrudan yedek ana arı
bulundurmaktır. Bunun için elde ruşet kovan denilen küçük kovanlar olması
gerekir. Ama bu kovanlarda arı kolonisini uzun süre tutmak, hele hele arıyı
kışlatmak zordur.
Bunun için normal bir kovan ya da ballık alınarak bölme tahtasıyla üçe ya da
dörde bölünür. Bölme tahtalarının ortası açık bırakılarak buralara sinek teli
çekilir. Bu sayede hem arı kolonileri kışın birbirlerinin ısılarından
yararlanırlar hem de kokuları aynı olacağı için birleştirildiklerinde kavga
etmezler.
Her bölüm için kovanın başka yüzüne bir uçma deliği açılır. Bölmelere güçlü
kovanlardan alınan üzerinde larva haline gelmemiş taze yumurtası bulunan
çerçeveler arılarıyla birlikte konur. Her bölme ayrı koloni şeklinde çalışacağı
için kendilerine ana arı yaparlar. Böylece üç veya dört analı tek bir kovan elde
edilmiş olur.
Bu kovanın beslenmesine ve sıcaklığına dikkat edilerek kışa sokulur. Ertesi
ilkbaharda ana arı ihtiyacı olan kovanlara eldeki yedek analardan alınarak
verilir. Anası alınan bölüm ya diğer bölümle birleştirilir ya da yeni ana
yapması sağlanır.
Dördüncü Yöntem
Bu yöntem, bir çerçeve üzerine birçok ana memeleri yaptırıp; analı memeleri
ihtiyacı olan kovanlara aşılamaktan ibarettir.
Dört parça hazır petek el biçimi ve genişliğinde kesilerek birer parmak aralıklı
olarak dilim dilim, bir çerçevenin üst çıtasına erimiş mum akıtılarak bağlanır.
Bu çerçeve, genç analı güçlü bir kovanın ortasına, yumurta konulmuş iki
çerçevenin ortasına bırakılır. Birkaç gün içinde işçi arılar bu dilimleri
birbirine kavuşturup, hazır petekleri ana arının yumurta koyacağı hale sokarlar.
Ana arı kabartılmış gözlere hemen yumurtlar.
Yumurtalı çerçeveler kovandan geri alınır. Bu işi yaparken, çerçeveyi silkeleyip
de yumurtaları telef etmemeli, sadece üzerindeki arılar yavaşça süpürülmelidir.
Şayet gömeçlerin alt kısmında yumurta konmamış gözler varsa; taze yumurtalar
kenara gelecek şekilde, keskin bir bıçak ısıtılarak boş kısımlar kesilmelidir.
Bu çerçeve dikkatli bir şekilde, anası alınmış bir kovanın ortasına konur.
Anasız kalan kovan verdiğimiz bu çerçeveyi uygun bularak derhal birçok hücreleri
ana memesi olarak beslemeye başlar.
9-10 gün sonra, mühürlenmiş ana memelerini oluşturan bu çerçeveden istediğimiz
bir memeyi etrafında 1-2 cm peteği ile birlikte keserek anasır bir kovanın uygur
göreceğimiz bir çerçevesine monte edebiliriz. Montaj işi biraz dikkat ister. Ana
memesinin çerçevedeki duruşu nasıl idiyse, öyle konur. İki gün sonra ana memesi
verdiğimiz kovanı gözden geçirdiğimizde meme sağlam ise, aşımız tutmuş demektir.
Üç gün kadar sonra da genç ana, yüksüğün başını delerek çıkmış olur. Ya da
arılar, verdiğimiz yüksüğün yanını deliverirler. O zaman yeniden ana memesi
aşılamalıyız.
|